کد مطلب:1569 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:247
معاملات حرام
2063- معاملات حرام بسیار است از آن جمله این موارد است : اول خرید و فروش مشروبات مسكر , و سگ غیر شكاری و خوك و هم چنین مردار نجس بنابر احتیاط , و در غیر اینها در صورتی كه بشود از عین نجس استفاده حلال نمود , مثلا غایط را كود نمایند خرید و فروش جایز است , اگر چه احتیاط در ترك است .
دوم خرید و فروش مال غصبی .
سـوم بـنـابـر احـتـیاط خرید و فروش چیزی كه نزد مردم مال نیست مثل حیوانات درنده , در صورتی كه منفعت محلله قابل توجهی نداشته باشند.
چهارم معامله چیزی كه منافع معمولی آن فقط كار حرام باشد.
مانند اسباب قمار.
پنجم معامله ای كه در آن ربا باشد.
شـشـم مـعامله ای كه در آن غش باشد مثل فروش جنسی كه با چیز دیگر مخلوط است , در صورتی كه آن چیز معلوم نباشد و فروشنده هم به خریدار نگوید , مثل فروختن روغنی كه آن را با پیه مخلوط كرده است , پیغمبر اكرم صلی اللّه علیه وآله فرموده اند از ما نیست كسی كه در معامله با مسلمانان غش كند , یا به آنان ضرر بزند یا تقلب و حیله نماید و هر كه با برادر مسلمان خود غش كند , خداوند بركت روزی او را می برد و راه معاش او را می بندد و او را به خودش واگذار می كند.
2064- فـروختن چیز پاكی كه نجس شده و آب كشیدن آن ممكن است , اشكال ندارد , و هم چنین است , اگر آب كشیدن آن ممكن نباشد , ولی منافع محلله متعارفه اش توقف بر پاك بودنش نداشته باشد - مانند بعضی از روغنها - بلكه اگر توقف هم داشته باشد چنانچه منفعت محلله قابل توجهی داشته باشد , باز هم فروختنش جایز است .
2065- اگـر كـسـی بـخواهد چیزی را كه نجس است , بفروشد باید نجس بودن آن را به خریدار بگوید در صورتی كه اگر نگوید خریدار در معرض مخالفت تكلیف الزامی قرار می گیرد , مثل این كه آب نجس را در وضـو و یـا غسل به كار می برد و با آن نماز واجبش را می خواند , و یا از آن چیز نجس در خوردن و آشامیدن اسـتفاده می كند , البته اگر بداند كه گفتن به او فایده ای ندارد , چون مثلا آدم لاابالی است كه نجاست و طهارت را رعایت نمی كند , لازم نیست به او بگوید.
2066- خـریـد و فروش دواهای نجس خوردنی و غیر خوردنی اگر چه جایز است ولی باید نجاستش را در صورتی كه در مساله پیش گفته شد به مشتری بگویند.
2067- خـریـد و فروش روغن هایی كه از ممالك غیر اسلامی می آورند , اگر نجس بودن آنها معلوم نباشد اشكال ندارد.
روغـنـی را كـه از حـیـوان بـعد از جان دادن آن می گیرند , چنانچه از دست كافر بگیرند یا از ممالك غیر اسلامی بیاورند , در صورتی كه احتمال آن برود كه از حیوانی است كه به دستور شرع كشته شده اگر چه پاك و خرید و فروش آن جایز است ولی خوردنش حرام و بر فروشنده لازم است كیفیت را به خریدار بگوید , در صورتی كه اگر نگوید , خریدار در معرض مخالفت تكلیف الزامی قرار داشته باشد , نظیر آنچه در مساله ( 2065 ) گذشت .
2068- اگر روباه و مانند آن را به غیر دستوری كه در شرع معین شده كشته باشند , یا خودش مرده باشد , خرید و فروش پوست آن بنابر احتیاط جایز نیست .
2069- چرمی كه از ممالك غیر اسلامی می آورند , یا از دست كافر گرفته می شود , در صورتی كه احتمال بـرود از حـیـوانی است كه به دستور شرع كشته شده خرید و فروش آن جایز است , و هم چنین نماز در آن بنابر اقوی صحیح می باشد.
2070- روغنی كه از حیوان بعد از جان دادنش گرفته شده یا چرمی كه از دست مسلمان گرفته شود , و انـسـان بـداند كه آن مسلمان آن را از دست كافر گرفته و تحقیق نكرده كه از حیوانی است كه به دستور شرع كشته شده یا نه , هر چند محكوم به طهارت است و خرید و فروشش جایز است ولی خوردن آن روغن جایز نیست .
2071- مشروبات مسكر معامله آنها حرام و باطل است .
2072- فروختن مال غصبی باطل است , و فروشنده باید پولی را كه از خریدار گرفته به او برگرداند.
2073- اگـر خریدار جدا قاصد معامله است ولی قصدش این باشد كه پول جنسی را كه می خرد ندهد این قصد به صحت معامله ضرر ندارد , و لازم است پول آن را به فروشند بدهد.
2074- اگر خریدار بخواهد پول جنسی را كه به ذمه خریده , بعدا از مال حرام بدهد , معامله صحیح است .
ولی باید مقداری را كه بدهكار است از مال حلال بدهد تا این كه ذمه اش بری گردد.
2075- خـرید و فروش آلات لهو حرام مثل تار و ساز جایز نیست و بنابر احتیاط سازهای كوچك كه بازیچه بـچـه هـا اسـت نـیـز آن حـكم را دارد , و اما آلات مشتركه مثل رادیو و ضبظ صوت در صورتی كه به قصد استعمال در حرام نباشد خرید و فروش آن مانعی ندارد.
2076- اگـر چیزی را كه می شود استفاده حلال از آن ببرند به قصد این بفروشد كه آن را در حرام مصرف كـنـند , مثلا انگور را به این قصد بفروشد كه از آن شراب تهیه نمایند , معامله آن حرام , بلكه بنابر احتیاط باطل است .
ولـی اگـر به این قصد نفروشد و فقط بداند كه مشتری از انگور شراب تهیه خواهد كرد ظاهر این است كه معامله اشكال ندارد.
2077- ساختن مجسمه جاندار مطلقا بنابر احتیاط حرام است ولی خرید و فروش آن مانعی ندارد اگر چه احوط ترك است و اما نقاشی جاندار بنابر اقوی جایز است .
2078- خـریـدن چـیزی كه از قمار , یا دزدی , یا از معامله باطل تهیه شده حرام است , و اگر كسی آن را بخرد , و از فروشنده بگیرد , باید به صاحب اصلیش برگرداند.
2079- اگـر روغـنـی را كـه با پیه مخلوط است بفروشد , چنانچه آن را معین كند مثلا بگوید این یك من روغـن را مـی فـروشم , در صورتی كه مقدار پیه در آن زیاد باشد , به طوری كه آن را روغن نگویند معامله باطل است , و اگر مقدار پیه كم باشد , به طوری كه آن را روغن مخلوط با پیه بگویند معامله صحیح است , ولـی مـشتری خیار عیب دارد و می تواند معامله را بهم بزند , و پول خود را پس بگیرد , و اما اگر روغن از پـیـه مـتمایز باشد , معامله به مقدار پیهی كه در آن است باطل می باشد , و پولی كه فروشنده برای پیه آن گـرفـتـه مال مشتری و پیه مال فروشنده است , و مشتری می تواند معامله روغن خالصی را هم كه در آن اسـت بـهم بزند , ولی اگر آن را معین نكند , بلكه یك من روغن در ذمه بفروشد , بعد روغنی كه پیه دارد بدهد , مشتری می تواند آن روغن را پس بدهد و روغن خالص را مطالبه نماید.
2080- اگـر مـقداری از جنسی را كه با وزن یا پیمانه می فروشند , به زیادتر از همان جنس بفروشد , مثلا یـك مـن گـندم را به یك من و نیم گندم بفروشد , ربا و حرام است , بلكه اگر یكی از دو جنس , سالم و دیـگـری مـعـیـوب یـا جنس یكی خوب و جنس دیگری بد باشد , یا با یكدیگر تفاوت قیمت داشته باشند , چـنـانـچـه بیشتر از مقداری كه می دهد بگیرد , باز هم ربا و حرام است , پس اگر مس درست را بدهد , و بیشتر از آن مس شكسته بگیرد , یا برنج صدری را بدهد و بیشتر از آن برنج گرده بگیرد یا طلای ساخته را بدهد و بیشتر از آن طلای نساخته بگیرد , ربا و حرام می باشد.
2081- اگـر چـیزی را كه اضافه می گیرد , غیر از جنسی باشد كه می فروشد , مثلا یك من گندم به یك مـن گندم و یك قران پول بفروشد , باز هم ربا و حرام است بلكه اگر چیزی زیادتر نگیرد , ولی شرط كند كه خریدار عملی برای او انجام دهد ربا و حرام می باشد.
2082- اگـر كـسی كه مقدار كمتر را می دهد چیزی علاوه كند , مثلا یك من گندم و یك دستمال را به یك من و نیم گندم بفروشد , اشكال ندارد , در صورتی كه قصدشان آن باشد كه دستمال در مقابل مقدار زیادی باشد و معامله هم نقدی باشد و هم چنین اگر از هر دو طرف چیزی زیاد كنند , مثلا یك من گندم و یك دستمال را به یك من و نیم گندم و یك دستمال بفروشد , چنانچه قصدشان آن باشد كه دستمال و نیم من گندم در طرف اول در مقابل دستمال در طرف دوم باشد اشكال ندارد.
2083- اگـر چـیـزی را كـه مثل پارچه با متر و ذرع می فروشند , یا چیزی را كه مثل گردو و تخم مرغ با شماره معامله می كنند , بفروشد و زیادتر بگیرد , اشكال ندارد - مگر در صورتی كه هر دو از یك جنس بوده و مـعـامـلـه با مدت باشد , كه صحت آن در این صورت محل اشكال است , مثل این كه ده دانه گردو نقدا بدهد كه دوازده دانه گردو پس از یك ماه بگیرد - و از این قبیل است فروختن اسكناس , پس مانعی ندارد كـه مثلا تومان را به جنس دیگر از اسكناس مثل دینار یا دولار نقدا یا با مدت بفروشد , ولی اگر بخواهد به جـنـس خـودش بفروشد و زیادتر بگیرد , نباید معامله با مدت باشد , و گرنه صحت آن محل اشكال است , مثل این كه صد تومان نقدا بدهد كه صد و ده تومان بعد از شش ماه بگیرد.
2084- جـنـسـی را كه در غالب شهرها با وزن , یا پیمانه می فروشند و در بعضی از شهرها با شماره معامله می كنند , بنابر اقوی جایز است كه آن جنس را به زیادتر در شهری كه با شماره معامله می كنند بفروشد , و هـم چـنین در صورتی كه شهرها مختلف باشند , و چنین غلبه ای در بین نباشد , حكم آن در هر شهری بر طبق معمول آن شهر است .
2085- در چـیـزهـایی كه با وزن یا پیمانه فروخته می شوند , اگر چیزی را كه می فروشد , و عوضی را كه مـی گـیـرد , از یك جنس نباشد , و معامله نقدی باشد , زیادی گرفتن اشكال ندارد , ولی اگر معامله با مدت باشد , محل اشكال است , پس اگر یك من برنج را به دو من گندم تا یك ماه بفروشد , صحت معامله خالی از اشكال نیست .
2086- اگـر مـیـوه رسـیده را با میوه نارس آن معامله كند , نمی تواند زیادی بگیرد , و مشهور فرموده اند جنسی را كه می فروشد , و عوضی را كه می گیرد , اگر از یك چیز عمل آمده باشد , باید در معامله زیادی نگیرد , مثلا اگر یك من روغن گاو بفروشد و در عوض آن یك من و نیم پنیر گاو بگیرد , ربا و حرام است ولی كلیت این حكم محل اشكال است .
2087- جو و گندم در ربا یك جنس حساب می شود , پس اگر مثلا یك من گندم بدهد و یك من و پنج سیر جو بگیرد.
ربا و حرام است و نیز اگر مثلا ده من جو بخرد كه سر خرمن ده من گندم بدهد , چون جو را نقد گرفته و بعد از مدتی گندم را می دهد , مثل آن است كه زیادی گرفته و حرام می باشد.
2088- پـدر و فـرزند و زن و شوهر می توانند از یكدیگر ربا بگیرند , و هم چنین مسلمان می تواند از كافری كه در پناه اسلام نیست ربا بگیرد , ولی معامله ربا با كافری كه در پناه اسلام هست حرام است , البته پس از انجام معامله اگر ربا دادن در شریعت او جایز باشد , می تواند از او ربا بگیرد.